Cùng em
gánh nước cầu ao
Để câu
lục bát rơi vào mắt nhau.
Bắt gặp hai câu thơ trong
bài “Lục bát đêm trăng” trích trong tập thơ Hương Mộc lan (NXB HNV – 2014), tôi
cảm thấy chạnh lòng, bâng khuâng chợt nhớ về hình ảnh những cái ao làng của quê
hương..
Làng tôi là vùng đất
bãi bồi ven sông gần 300 năm trước còn nằm bên bờ tả ngạn của sông Hồng. Do
thiên nhiên biến đổi con nước từ ngã ba Tuần Vường chảy xói vào làng gây ra sụt
lở, dân làng tôi phải di cư sang bờ sông bên này lập nghiệp. Vùng đất mới quanh
năm sình lầy, ngập nước nên ông cha tôi từ đời này qua đời khác đào ao vượt
thổ, lập ấp, lập làng. Do vậy những cái ao làng cứ nối nhau liên tiếp ra đời,
long lanh soi bóng thời gian, chứng nhân bao cảnh đổi thay thăng trầm của lịch
sử. Ao làng như bầu sữa nguyên sơ ngọt lành của quê hương tắm táp cho tuổi thơ
của chúng tôi, nuôi dưỡng chúng tôi khôn lớn trưởng thành. Mỗi khi xa quê trong
lòng lại trào lên một cảm giác nhớ nhung da diết khi nghĩ về những cái ao làng.
Chỉ muốn ùa về lặn ngụp, bơi lội vẫy vùng trong làn nước trong vắt, ngọt ngào
cho tan hết những lo toan, vất vả trong dòng chảy mưu sinh của cuộc sống bộn bề
chật chội này.
Về mùa Xuân, ao làng chìm
êm đềm trong mưa bụi mênh mang, mong manh những cánh hoa xoan tim tím đa đoan
buông nhẹ xuống làn nước biếc. Về mùa Hè lại rực rỡ long lanh thắm tươi sắc hoa
súng tím, súng hồng, chấp chới những cánh chuồn chuồn ớt đỏ chót, chuồn chuồn
kim mảnh dẻ dịu dàng, chuồn chuồn ngô mắt lồi xanh ngọc cắn rốn không sót đứa
trẻ quê nào. Lũ gọng vó suốt ngày mê mải đuổi nhau như bay trên mặt nước. Cá
chuối, cá trôi, cá trắm từng đàn nối đuôi nhau lượn lờ, thung thăng bơi lội,
nhởn nhơ đớp bọ gậy, rong rêu. Rồi những trận mưa rào mùa hạ mặt ao sôi lên
những bong bóng nước, xô những cánh lục bình tím ngắt trôi dạt lang bang. Dường
như ao làng đẹp nhất khi Thu tới, sóng ao gợn lăn tăn dưới ngọn gió heo may se
sắt gợi lên một cảm giác man mác, mơ màng. Trong nắng vàng dịu nhẹ, ao làng như
những chiếc gương lấp lánh phản chiếu bầu trời xanh thẳm, những làn mây trắng
xốp bồng bềnh trôi nhẹ giữa không gian. Xung quanh bờ ao ổi chín vàng ươm, thơm
lựng chao chát tiếng chim kêu, roi đung đưa những chùm quả trắng hồng lúc lỉu
nghiêng mình soi bóng. Mùa Đông tới, ao trầm mặc lặng lẽ suy tư một nỗi niềm.
Tôi nhớ nhất là hình ảnh chú chim bói cá có bộ cánh bảnh bao xanh biếc, đậu mấy
tiếng đồng hồ trên cọc cầu ao trầm ngâm như một đạo sĩ và rồi bất chợt lao như
tia chớp vào làn nước trong xanh cắp lên chú cá cờ lấp lánh vẩy bạc, vẩy hồng
đang giãy đành đạch.
Với dân nghèo quê tôi, ao
làng là nguồn sống vô tận về tinh thần và vật chất không bao giờ cạn. Hết đời
này qua đời khác người dân quê ăn uống, giặt giũ, tắm rửa, hò hát, tâm tình từ
sáng tới đêm khuya. Tôm cá, lươn cua, ốc ếch vô tư sinh sôi nảy nở dồi dào, bốn
mùa cung cấp thức ăn cho người đất bãi. Tuổi nhỏ tôi thường tấp tểnh theo anh
trai đi cất vó tôm, hồi hộp khi nâng cần vó lên nghe tôm nhảy xao xao trong
lòng lưới, thò tay vào bắt tôm bị cua cắp cho đau điếng vẫn sung sướng cười
giòn. Lớn lên một chút đi học xa, mỗi khi về nhà lại chạy vội ra ao ngồi bệt
xuống bậc thò chân khỏa nước, thích thú cảm nhận cái cảm giác mát lạnh ngọt
ngào thấm dần vào cơ thể. Rồi đợi những vòng sóng lặng dần, lặng lẽ ngắm bóng
mình trong làn nước biếc, ngỡ ngàng mỉm cười, trong lòng chợt dâng lên một nỗi
bâng khuâng khôn tả và cảm thấy… sao yêu đời tha thiết.
Ban ngày ao làng rực rỡ
long lanh, sôi động bao nhiêu thì khi đêm đến lại mơ màng, lung linh huyền
diệu, êm đềm bấy nhiêu. Các cô thôn nữ quê tôi được tắm nước ngọt lắng
phù sa sông Hồng nên ai cũng trắng hồng, khỏe mạnh, tóc dài, môi thắm, đêm đêm
tranh thủ gánh nước tưới rau, hò hẹn tâm tình với người thương yêu. Bên cầu ao
sóng sánh ánh trăng vàng, sóng sánh những thùng nước nặng trĩu, sóng sánh những
bước chân, những tiếng cười khúc khích và ngát thơm hương tóc gội bồ kết lá
chanh. Vồng rau sau một ngày khát nước được tưới tắm xanh nõn, mơn mởn dưới ánh
trăng chan chứa, ngọt lành. Quê hương thật đẹp, đẹp bởi tình đất nồng hậu thủy
chung, đẹp bởi tình người yêu thương son sắt và cũng đẹp bởi những ánh mắt lung
liêng, những nụ cười rạng rỡ, những lời hát ngọt ngào của những người thôn nữ,
tiếng sáo réo rắt của cánh trai quê bên cầu ao trong những đêm trăng sáng.
Những năm gần đây do cơ
chế thị trường mở cửa, cây cảnh, cây hương dược liệu lên ngôi, dân quê tôi thi
nhau san lấp ao để lấy diện tích đất sản xuất, trồng trọt. Chăn nuôi phát
triển, chất thải xả bừa bãi xuống hệ thống thủy lợi và xuống ao. Ao làng dần
mai một, những chiếc gương phản chiếu thời gian, soi gương mặt của cuộc sống
dân làng đang đi vào dĩ vãng. Quan niệm về phong thủy cũng đang bị cố tình quên
đi nhường chỗ cho sự nỗ lực phát triển kinh tế của gia đình và xã hội. Những
món ăn dân dã của ông cha ngày xưa như ốc ếch, ba ba …giờ trở thành đặc sản vì
chúng khó sống được trong môi trường nước bị ô nhiễm, tù đọng. Có gia đình cố
gắng níu giữ lại hình ảnh của quê hương, níu giữ lại những cái ao đã từng đọng
lại mồ hôi công sức của ông cha một thuở, xây bê tông bó kè phòng sạt lở bờ ao.
Tôi thầm cảm ơn họ nhưng vẫn không khỏi tiếc nuối khi nhớ về những bờ tre xanh
mướt nghiêng mình soi bóng chải tóc, những rặng dành dành nở hoa trắng muốt
chấp chới cánh bướm lượn bay, tiếng chim ríu rít trong vòm ổi thơm lừng đánh
rơi tiếng hót xuống mặt nước trong vắt, tiếng cá quẫy lao xao, tiếng múc nước
thì thùm và…thèm nhớ mùi hương bồ kết lá chanh thơm ngát cầu ao trong những đêm
trăng sáng.
Rồi đây khi xa quê mỗi khi
nhớ về nguồn cội, hình ảnh những cái ao làng có còn hiện hữu trong tâm thức của
chúng ta? Cái cảm giác khát khao muốn ào về lặn ngụp trong làn nước mát dường
như đang tan dần vào dòng chảy cuộc đời mê mải bận rộn kia. Ao làng có còn là
nơi neo đậu tâm hồn của mỗi con người, có còn soi được bóng trời thẳm xanh.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét